ANKEN

- Mạch C HỞ, có thể PHÂN NHÁNH hoặc KHÔNG PHÂN NHÁNH.

- Trong phân tử có 1 liên kết đôi: gồm 1 liên kết XÍCH MA và 1 liên kết PI.

- Nguyên tử C ở liên kết đôi tham gia 3 liên kết nhờ 3 obitan lai hoá sp², còn liên kết nhờ obitan p không lai hoá.

- Đặc biệt phân tử CH₂ = CH₂ có cấu trúc PHẲNG.

- Hiện tượng đồng phân do: MẠCH CACBON khác nhau, VỊ TRÍ của nối đôi khác nhau. Nhiều anken có đồng phân cis - trans.

VD. But - 2 - en 

a) Mach C không nhánh: Tên mạch C + số chỉ cị trí nối đôi + en.

b) Mach C có nhánh: Số chỉ vị trí nhánh – tên nhánh + Tên mạch chính + số chỉ vị trí nối đôi + en.

* Mạch chính là mạch có nối đôi với số thứ tự của C ở nối đôi nhỏ nhất

- ĐỒNG ĐẲNG

C₂H₄  CH₂=CH₂ etilen

C₃H₆  CH₃-CH=CH₂ propilen

C₄H₈ ... C_nH_2n (n ≥ 2) dãy đồng đẳng của etilen (anken hay olefin).

- ĐỒNG PHÂN

C_nH_2n có 2 loại đồng phân

• Đồng phân xicloankan (n ≥ 3)
• Đồng phân anken 

+ Đồng phân CẤU TẠO: Bao gồm đồng phân vị trí liên kết đôi và đồng phân mạch C.

+ Đồng phân HÌNH HỌC: Bao gồm đồng phân cis và trans

- CỘNG HỢP H₂: (điều kiện phản ứng Ni, t⁰) → ankan

CH₂=CH₂ + H₂ → CH₃-CH₃ 

TỔNG QUÁT: C_nH_2n + H₂ → C_nH_2n+2

- CỘNG HỢP HALOGEN:

CH₂=CH₂ + Br₂ → CH₂Br-CH₂Br

TỔNG QUÁT: C_nH_2n + Br₂ → C_nH_2nBr₂

* NHẬN XÉT: 

•  Dung dịch brom là THUỐC THỬ dùng để nhận biết etilen và anken nói chung.
• Mức độ phản ứng của halogen GIẢM DẦN từ Flo,Clo, Brom,Iot.

- CỘNG HỢP HIDROHALOGENUA

CH₂=CH₂ + HCl → CH₃-CH₂Cl

- ĐỒNG ĐẲNG CỦA ETILEN

CH₃-CH=CH₂ + HCl → CH₃-CH₂-CH₂-Cl

                                         (Sản phẩm PHỤ)

                                      → CH₃-CHCl-CH₃ 

                                         (Sản phẩm CHÍNH)

* LƯU Ý: 

• Theo dãy HCl, HBr, HI phản ứng DỄ dần.
• Phản ứng CỘNG HX vào anken bất đối tạo ra HỖN HỢP 2 sản phẩm.
• Đối với các anken KHÁC BẤT ĐỐI XỨNG khi cộng HX sẽ tuân theo quy tắc Maccôpnhicôp.
• Nếu thực hiện phản ứng CỘNG HBr vào anken có xúc tác PEOXIT thì sản phẩm chính lại NGƯỢC quy tắc Maccopnhicop.

- CỘNG HỢP H₂O (đun nóng, có axit loãng xúc tác)

CH₂=CH₂ + H₂O → CH₃-CH₂OH

• ĐỒNG ĐẲNG CỦA ETILEN

CH₃-CH=CH₂ + H₂O → CH₃-CH₂-CH₂-OH

(Sản phẩm phụ)

→ CH₃-CHOH-CH₃ 

(Sản phẩm chính )

- Có XÚC TÁC, áp suất CAO, ĐUN NÓNG

nCH₂=CH₂ → (-CH­₂–CH₂-)_n (Polietylen hay PE) 

nCH₂=CH–CH₃ → (-CH₂–CH(CH₃)-)_n (Polipropilen hay PP)

 - SƠ ĐỒ phản ứng TRÙNG HỢP:             

nA → (B)_n (t⁰, xt, p)

- Phản ứng TRÙNG HỢP: Là quá trình CỘNG HỢP liên tiếp nhiều phân tử NHỎ giống nhau hoặc tương tự nhau tạo thành phân tử LỚN (hợp chất cao phân tử).

a. Phản ứng oxi hóa KHÔNG HOÀN TOÀN:

 - Tạo thành ancol ĐA CHỨC có 2 nhóm -OH hoặc đứt mạch C chỗ nối đôi tạo thành ANDEHIT hoặc AXIT. 

VD. 3C₂H₄ + 2KMnO₄ + 4H₂O → 3C₂H₄(OH)₂ + 2KOH + 2MnO₂

* TỔNG QUÁT: 

3C_nH_2n + 2KMnO₄ + 4H₂O → 3C_nH_2n(OH)₂ + 2KOH + 2MnO₂

* NHẬN XÉT: Anken làm MẤT MÀU dung dịch thuốc tím nên có thể dùng dung dịch thuốc tím để NHẬN BIẾT anken.

- RIÊNG CH₂=CH₂ còn có phản ứng oxi hóa KHÔNG HOÀN TOÀN tạo CH₃CHO. 

CH₂=CH₂ + 1/2O₂ → CH₃CHO (PdCl₂, CuCl₂, t⁰)

b. Phản ứng CHÁY:

- Phương trình TỔNG QUÁT:

C_nH_2n + 3n/2O₂ → nCO₂ + nH₂O

 - Đặc điểm phản ứng đốt cháy anken: n_CO2 = n_H2O.

- TÁCH NƯỚC  từ ancol etylic:

C₂H₅OH → C₂H₄ + H₂O (H₂SO₄ đặc, ≥ 170⁰C)

* TỔNG QUÁT: 

C_nH_2n+1OH → C_nH_2n + H₂O (H₂SO₄ đặc, ≥ 170⁰C)

- Thu từ nguồn khí chế biến dầu mỏ.

- Tách H₂ khỏi ankan:

 C_nH_2n+2 → C_nH_2n + H­₂ (Fe, t⁰)

- Tách HX từ dẫn xuất C_nH_2n+1X:                        

C_nH_2n+1X + NaOH → C_nH_2n + NaX + H₂O (ancol)