LÝ THUYẾT / HÓA HỌC / HÓA HỌC HỮU CƠ

MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ THUYẾT HỢP CHẤT HỮU CƠ

VẤN ĐỀ 1: NHỮNG CHẤT PHẢN ỨNG ĐƯỢC VỚI DUNG DỊCH AgNO3/NH3

Những chất tác dụng được với dung dịch AgNO₃/NH₃ gồm:

1. ANK-1-IN (ANKIN CÓ LIÊN KẾT BA Ở ĐẦU MẠCH):

Phản ứng thế H bằng ion kim loại Ag

Các phương trình phản ứng:

R-C≡CH + AgNO₃ + NH₃ → R-C≡CAg + NH₄NO₃

Đặc biệt

CH≡CH + 2AgNO₃ + 2NH₃ → AgC≡CAg + 2NH₄NO₃

Các chất thường gặp:

axetilen (etin) C₂H₂; propin CH₃-C≡C; vinyl axetilen CH₂=CH-C≡CH

Nhận xét: Chỉ có C₂H₂ phản ứng theo tỉ lệ 1:2 còn các ank-1-ankin khác phản ứng theo tỉ lệ 1:1

2. ANDEHIT (PHẢN ỨNG TRÁNG GƯƠNG):

Trong phản ứng này andehit đóng vai trò là chất khử

Các phương trình phản ứng:

R-(CHO)_x + 2xAgNO₃ + 3xNH₃ + xH₂O → R-(COONH₄)_x + 2xAg + 2xNH₄NO₃

Andehit đơn chức (x=1)

R-CHO + 2AgNO₃ + 3NH₃ + H₂O → R-COONH₄ + 2Ag + 2NH₄NO₃

Tỉ lệ mol n_RCHO : n_Ag = 1:2

Riêng andehit fomic HCHO tỉ lệ mol n_HCHO : n_Ag = 1:4

HCHO + 4AgNO₃ + 6NH₃ + 2H₂O → (NH₄)₂CO₃ + 4Ag + 4NH₄NO₃

Nhận xét:

Dựa vào phản ứng tráng gương có thể xác định số nhóm chức - CHO trong phân tử andehit. Sau đó để biết andehit no hay chưa no ta dựa vào tỉ lệ mol giữa andehit và H₂ trong phản ứng khử andehit tạo ancol bậc I
Riêng HCHO tỉ lệ mol n_HCHO : n_Ag = 1:4. Do đó nếu hỗn hợp 2 andehit đơn chức tác dụng với AgNO₃ cho n_Ag > n_andehit thì một trong 2 andehit là HCHO
Nếu xác định CTPT của andehit thì trước hết giả sử andehit không phải là HCHO và sau khi giải xong thử lại với HCHO.

3. NHỮNG CHẤT CÓ NHÓM -CHO

Tỉ lệ mol n_chất : n_Ag = 1:2

axit fomic: HCOOH

Este của axit fomic: HCOOR

Glucozo, fructozo: C₆H₁₂O₆

Mantozo: C₁₂H₂₂O₁₁

VẤN ĐỀ 2: NHỮNG CHẤT TÁC DỤNG VỚI Cu(OH)2

I. PHẢN ỨNG Ở NHIỆT ĐỘ THƯỜNG

Ancol đa chức có các nhóm -OH kề nhau

Tạo phức màu xanh lam

VD: etilen glicol C₂H₄(OH)₂; glixerol C₃H₅(OH)₃

TQ: 2C_xH_yO_z + Cu(OH)₂ → (C_xH_y-1O_z)₂Cu + 2H₂O

Màu xanh lam

Những chất có nhiều nhóm -OH kề nhau

Tạo phức màu xanh lam
Glucozo, frutozo, saccarozo, mantozo

TQ: 2C_xH_yO_z + Cu(OH)₂ → (C_xH_y-1O_z)₂Cu + 2H₂O

Màu xanh lam

Axit cacboxylic RCOOH

kề nhau

2RCOOH + Cu(OH)₂ → (RCOO)₂Cu + 2H₂O

Tri peptit trở lên và Protein

Có phản ứng màu biure với Cu(OH)₂/OH^- tạo phức màu tím

II. PHẢN ỨNG KHI ĐUN NÓNG

- Những chất có chứa nhóm chức andehit –CHO khi tác dụng với Cu(OH)₂ đun nóng sẽ cho kết tủa Cu₂O màu đỏ gạch

Những chất chứa nhóm – CHO thường gặp

- andehit
- Glucozo
- Mantozo

RCHO + 2Cu(OH)₂ + NaOH → RCOONa + CuO↓ + 2H₂O

Đỏ gạch

(Những chất không có nhiều nhóm OH kề nhau, chỉ có nhóm –CHO thì không phản ứng với Cu(OH)₂ ở nhiệt độ thường)

VẤN ĐỀ 3: NHỮNG CHẤT PHẢN ỨNG ĐƯỢC VỚI DUNG DỊCH Br2

Dung dịch brom có màu nâu đỏ

Những chất tác dụng với dung dịch brom gồm

HIDROCACBON BAO GỒM CÁC LOẠI SAU:	+ Xiclopropan: C₃H₆ (vòng) + Anken: CH₂=CH₂.... (C_nH_2n) + Ankin: CH≡CH....... (C_nH_2n-2) + Ankadien: CH₂=CH-CH=CH₂........ (C_nH_2n-2) + Stiren: C₆H₅-CH=CH₂
CÁC HỢP CHẤT HỮU CƠ CÓ GỐC HIDROCACBON KHÔNG NO	+ Điển hình là gốc vinyl: -CH=CH₂
ANDEHIT R-CHO	R-CHO + Br₂ + H₂O → R-COOH + HBr
CÁC HỢP CHẤT CÓ NHÓM CHỨC ANDEHIT	+ Axit fomic + Este của axit fomic + Glucozo + Mantozo
PHENOL (C₆H₅-OH) VÀ ANILIN (C₆H₅-NH₂):	Tương tự với phenol