LÝ THUYẾT / HÓA HỌC / HÓA HỌC VÔ CƠ / CHỦ ĐỀ 6. KIM LOẠI KIỀM - KIỀM THỔ

KIM LOẠI KIỀM

VỊ TRÍ

I A

I A

I A

, đứng ở mỗi đầu chu kì (trừ chu kì 1 )

CẤU TẠO

NHẬN XÉT: Có 1e lớp ngoài cùng (RẤT ÍT) nhưng BÁN KÍNH nguyên tử lớn (LỚN NHẤT) so với các nguyên tố cùng 1 chu kì.

=> DỄ tách khỏi nguyên tử (năng lượng ion hóa NHỎ).

M → M⁺ + 1e

- Các kim loại kiềm có cấu tạo mạng tinh thể LẬP PHƯƠNG TÂM KHỐI là kiểu mạng KÉM đặc khít (rỗng và xốp).

- LIÊN KẾT KIM LOẠI trong mạng tinh thể kim loại kiềm KÉM bền vững.

- NHIỆT ĐỘ NÓNG CHẢY, NHIỆT ĐỘ SÔI THẤP (giảm từ Li đến Cs).

- Khối lượng riêng NHỎ (TĂNG từ Li đến Cs, do bán kính nguyên tử TĂNG, cấu trúc KÉM đặc khít).

- Độ cứng THẤP (do lực liên kết nguyên tử YẾU).

- LITI: viên liti CHẠY trên mặt nước và BỐC CHÁY

- NATRI: khá GIỐNG với Li, đám cháy LÂU hơn và gây ra vụ nổ NHỎ

- KALI: vụ nổ LỚN, phản ứng vô cùng MÃNH LIỆT

* TỔNG QUÁT: 2M + 2H₂O → 2MOH + H₂

- Kim loại kiềm dễ dàng KHỬ H⁺ của dung dịch axit của HCl, H₂SO₄ thành H₂ (phản ứng gây NỔ nguy hiểm).

2Na + 2HCl → 2NaCl + H₂

- HẦU HẾT các kim loại kiềm có thể KHỬ được các PHI KIM.

4Na + O₂ → 2Na₂O

2Na + O₂ → Na₂O₂

2Na + Cl₂ → 2NaCl

2Na + S → 2Na₂S

- KIM LOẠI KIỀM có nhiều ứng dụng quan trọng:

- Chế tạo HỢP KIM có nhiệt độ nóng chảy THẤP dùng trong thiết bị báo cháy,...
- Các kim loại KALI và NATRI dùng làm CHẤT TRAO ĐỔI NHIỆT trong một vài lò phản ứng hạt nhân.
- Kim loại XESI dùng chế tạo tế bào quang điện.
- Kim loại KIỀM được dùng để điều chế một số kim loại HIẾM bằng phương pháp NHIỆT LUYỆN.
- Kim loại KIỀM được dùng nhiều trong TỔNG HỢP hữu cơ.

- Phương pháp thường dùng để điều chế kim loại kiềm là ĐIỆN PHÂN nóng chảy MUỐI HALOGENUA của kim loại kiềm.

Điện phân nóng chảy muối NaCl

Catot ( – ) $\leftarrow$ NaCl $\rightarrow$ Anot ( + )
2 Na⁺ + e → Na 2Cl^- → Cl₂ + 2e

Phương trình điện phân là

2NaCl → 2Na + Cl₂