LÝ THUYẾT / HÓA HỌC / HÓA HỌC VÔ CƠ

PHÂN BÓN HOÁ HỌC

I. PHÂN ĐẠM

1. KHÁI NIỆM

- Phân đạm cung cấp NITƠ hóa hợp cho cây dưới DẠNG ION NITRAT NO₃^-và ION AMONI NH₄⁺.

- ĐỘ DINH DƯỠNG của phân đạm được đánh giá theo tỉ lệ % về khối lượng nguyên tố NITƠ.

2. PHÂN LOẠI

PHÂN ĐẠM AMONI

- Đó là các MUỐI AMONI: NH₄Cl, NH₄NO₃, (NH₄)₂SO₄…

- Được ĐIỀU CHẾ bằng cách cho NH₃ tác dụng với axit tương ứng.

2NH₃ + H₂SO₄ → (NH₄)₂SO₄

HNO₃ + NH₃ → NH₄NO₃

PHÂN ĐẠM NITRAT

- Đó là các MUỐI NITRAT: NaNO₃, Ca(NO₃)₂…

- Được ĐIỀU CHẾ bằng phản ứng giữa axit HNO₃ và muối cacbonat tương ứng.

CaCO₃ + 2HNO₃ → Ca(NO₃)₂ + CO₂↑ + 2H₂O

PHÂN ĐẠM URÊ

- (NH₂)₂CO (có hàm lượng ĐẠM CAO NHẤT 46%N) là loại phân đạm được sử dụng RỘNG RÃI NHẤT hiện nay.

- Được điều chế bằng cách cho NH₃ tác dụng với CO ở nhiệt độ và áp suất cao.

2NH₃ + CO → (NH₂)₂CO + H₂O

- Trong ĐẤT urê dần chuyển thành muối cacbonat

(NH₂)₂CO + 2H₂O → (NH₄)₂CO₃.

II. PHÂN LÂN

1. KHÁI NIỆM

- Phân lân cung cấp NGUYÊN TỐ PHOTPHO cho cây dưới dạng ION PHOTPHAT.

- ĐỘ DINH DƯỠNG phân lân được đánh giá theo tỉ lệ % khối lượng P₂O₅ tương ứng với LƯỢNG P trong thành phần của nó.

- NGUYÊN LIỆU để sản xuất phân lân thường là QUẶNG APATIT, PHOTPHORIT.

2. PHÂN LOẠI

a) PHÂN LÂN NUNG CHẢY: Thành phần chính chứa Ca₃(PO₄)₂

b) SUPEPHOTPHAT: Thành phần chính là Ca(H₂PO₄)₂, tan trong nước. Bao gồm:

SUPEPHOTPHAT ĐƠN: Chứa 14-20% P₂O₅, thành phần gồm Ca(H₂PO₄)₂ và CaSO₄

ĐIỀU CHẾ: Quặng photphorit hoặc apatit + axit sunfuric đặc

Ca₃(PO₄)₂ + H₂SO₄ → Ca(H₂PO₄)₂ +CaSO₄

* LƯU Ý: Cây ĐỒNG HOÁ Ca(H₂PO₄)₂, phần CaSO₄ không có ích, làm mặn đất, cứng đất.

SUPEPHOTPHAT KÉP: Chứa 40-50% P₂O₅, thành phần gồm Ca(H₂PO₄)₂

ĐIỀU CHẾ: 2 giai đoạn

+ Điều chế axit photphoric

Ca₃(PO₄)₂ +3 H₃PO₄ → H₃PO₄ + 3 CaSO₄

+ Cho axit photphoric tác dụng với quặng photphorit hoặc quặng apatit

Ca₃(PO₄)₂ +3 H₃PO₄ → 3Ca(H₂PO₄)₂

III. PHÂN KALI

1. KHÁI NIỆM

- Phân kali cung cấp cho cây trồng NGUYÊN TỐ KALI dưới dạng ION K+.

- ĐỘ DINH DƯỠNG của phân K được đánh giá theo tỉ lệ % khối lượng K₂O tương ứng với LƯỢNG K trong thành phần của nó.

2. THÀNH PHẦN

- THÀNH PHẦN chủ yếu là KCl và K₂SO₄

IV. PHÂN HỖN HỢP VÀ PHÂN PHỨC HỢP

1. PHÂN HỖN HỢP

- PHÂN HỖN HỢP: chứa 3 nguyên tố N,P,K => gọi là PHÂN NPK (tỉ lệ N:P:K phụ thuộc vào loại đất và cây).

VD. Phân NPK là HỖN HỢP của các muối: (NH₄)₂HPO₄ và KNO₃

2. PHÂN PHỨC HỢP

- PHÂN PHỨC HỢP: được tổng hợp TRỰC TIẾP bằng tương tác hóa học của các chất.

- Phân phức hợp còn được sản xuất bằng cách HOÁ HỢP (phân hóa hợp).

- Loại phân này các dinh dưỡng được hóa hợp theo các phản ứng hóa học.

VD. PHÂN AMOPHOT: hóa hợp

H₃PO₄ + NH₃→ NH₄H₂PO₄

DIAMOPHOT:

H₃PO₄+ 2NH₃→ (NH₄)HPO₄.