TỔNG QUAN

“Người khổng lồ về kinh tế, chú lùn về chính trị”: Nhật Bản.

Học thuyết Fukuda năm 1977: Đánh dấu sự “trở về” châu Á của Nhật Bản.

Đường lối đối ngoại xuyên suốt của Nhật Bản: Liên minh chặt chẽ với Mĩ.

Nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến “Sự phát triển thần kỳ” của Nhật Bản: Con người.

Nguyên nhân khách quan dẫn đến sự phát triển kinh tế Nhật Bản: Khai thác hiệu quả nguồn lục bên ngoài (trợ giúp của Mĩ & ngọn gió thần thổi vào kinh tế Nhật Bản)

Từ những năm 70 trở đi, cuộc cách mạng KH – KT được gọi: Khoa học công nghệ.

Đặc điểm lớn nhất của cuộc cách mạng KT – KT sau Thế chiến 2: Khoa học trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp.

Sự phát triển của cuộc cách mạng KH – KT tiếp tục:

• Tạo ra những bước đột phá.
• Chuyển biến trong cục diện thế giới sau Chiến tranh lạnh.

Hai ngọn gió thần thổi vào nền kinh tế Nhật:

• Chiến tranh Triều Tiên (50 – 53)
• Chiến tranh Việt Nam (54 – 75)

“Lục địa bùng cháy”: Mỹ Latin.

Lá cờ đầu của phong trào giải phóng dân tộc Mỹ Latin: Cuba.

“Lục địa mới trỗi dậy”: Châu Phi.

“Năm châu Phi”: 17 quốc gia giành độc lập năm 1960.

Hình thức đấu tranh chủ yếu trong phong trào giải phóng dân tộc của nhân dân châu Phi sau Thế chiến 2: Đấu tranh chính trị & thương lượng.

Sự khác nhau của phong trào giải phóng dân tộc ở Mỹ Latin với phong trào giải phóng dân tộc ở Á & Phi: Mỹ Latin giành được độc lập từ cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20 nhưng sau đó bị biến thành sân sau của Mỹ.

Sự ra đời của nước CHND Trung Hoa: Tạo ra biến chuyển mới của khu vực.

Bốn con rồng châu Á: Hàn Quốc, Hồng Kông, Đài Loan, Singapore.

Ba khúc dạo đầu trong chiến tranh lạnh: Sự kiện ngày 12/3/1947, thành lập NATO, kế hoạch Marshall.

Sự đối lập giữa Mĩ & Liên Xô trên mặt trận kinh tế: SEV & Marshall.

Sự đối lập giữa Mĩ & Liên Xô trên mặt trận quân sự: Sự ra đời của NATO & Warszawa.

Sự kiện đánh dấu sự khởi sắc của khối ASEAN: Hội nghị Bali (2/1976).

Tổ chức liên minh kinh tế, chính trị lớn nhất hành tinh: Liên Minh châu Âu EU.

Nội dung (quyết định) quan trọng & gây nhiều tranh cãi nhất giữa ba cường quốc Liên Xô, Mỹ, Anh tại Hội nghị Yalta: Thỏa thuận việc đóng quân tại các nước nhằm giải giáp quân đội phát xít, phân chia phạm vi ảnh hưởng ở châu Âu & châu Á.

Nguyên tắc quan trọng nhất, chỉ đạo hoạt động của Liên Hợp Quốc: Chung sống hòa bình & sự nhất trí giữa 5 cường quốc (Liên Xô, Mĩ, Anh, Pháp, Trung Quốc).

Biến đổi quan trọng nhất của các nước Đông Nam Á sau Thế chiến 2: Các nước giành được độc lập.

Đặc trưng cơ bản của thế giới & cũng là nhân tố chủ yếu chi phối các quan hệ quốc tế & nền chính trị thế giới sau Thế chiến 2: Chia thành hai phe XHCN & TBCN do hai siêu cường Liên Xô & Mĩ đứng đầu mỗi phe.

Nét nổi bật của quan hệ quốc tế sau Thế chiến 2: Tình trạng đối đầu căng thẳng hai phe, hai cực mà đỉnh cao là chiến tranh lạnh.

Thắng lợi của cách mạng dân chủ nhân dân ở Đông Âu: Đánh dấu CNXH đã vượt qua phạm vi một nước, trở thành hệ thống trên thế giới.

Thắng lợi của Cách mạng Việt Nam (1945); Cuba (1959): Mở rộng không gian địa lý của CNXH.

Nguyên nhân làm cho bản đồ chính trị thế giới có những biến đổi to lớn & sâu sắc: Thắng lợi của phong trào giải phóng dân tộc với sự ra đời của hơn 100 nước độc lập.

Thắng lợi của cách mạng Trung Quốc năm 1949: Làm cho hệ thống XHCN được mở rộng, nối liền từ Âu sang Á.

Brexit: Là biểu hiện của sự chống lại xu hướng toàn cầu hóa.

Sự ra đời của hai nhà nước trên bán đảo Triều Tiên, sự ra đời của CHLB Đức & CHDC Đức: Dưới tác động của Chiến tranh lạnh.

Ba quốc gia Đông Nam Á giành độc lập sớm nhất: Việt Nam, Lào, Indonesia.

Sự kiện đánh dấu sự chấm dứt hoàn toàn chế độ phân biệt chủng tộc ở châu Phi: Nelson Mandela làm Tổng thống (4/1994).

Sự kiện tạo ra sự phân chia đối lập về kinh tế - chính trị giữa Đông Âu và Tây Âu: Mĩ thực hiện kế hoạch Marshall (6/1947).

Sự kiện mở đầu cho Chiến tranh lạnh: Thông điệp của Tổng thống Truman đọc trước Quốc hội Mĩ (12/3/1947) đánh dấu sự ra đời của chiến lược toàn cầu ngăn chặn.

Sự kiện đánh dấu sự xác lập của cục diện hai phe, hai cực & Chiến tranh lạnh bao trùm thế giới: Sự ra đời của NATO & liên minh Warszawa.

Bước đột phá đầu tiên làm xói mòn trật tự hai cực Yalta: Thắng lợi của cách mạng Trung Quốc năm 1949.

Các nhân tố chính hình thành trật tự thế giới sau Yalta:

Sự phát triển thực lực kinh tế, chính trị, quân sự (Mĩ, Liên Xô, Trung Quốc, Nhật Bản, Anh, Pháp) trong cuộc chạy đua sức mạnh quốc gia tổng hợp (Kinh tế làm trụ cột)

Sự lớn mạnh các lực lượng cách mạng thế giới (sự thành bại các cuộc cải cách, đổi mới ở các nước XHCN, vươn lên của các nước sau khi giành độc lập, phát triển của phong trào vì hòa bình tiến bộ thế giới)

Sự phát triển của cuộc cách mạng KH – KT

Chiến tranh lạnh kết thúc hoàn toàn: Liên Xô sụp đổ, trật tự hai cực Yalta bị tan rã.

Hậu quả nặng nề nhất của Chiến tranh lạnh: Làm cho thế giới luôn trong tình trạng đối đầu căng thẳng, nguy cơ bùng nổ Thế chiến 3.

Hội nghị Potsdam: Chia nước Đức thành 4 vùng chiếm đóng.

Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết: Tồn tại từ năm 1922 – 1991.

Chế độ xã hội chủ nghĩa tồn tại: Ở Liên Xô từ năm 1917 – 1991.

Nguyên nhân cơ bản nhất làm cho Liên Xô tan rã: Do đường lối chủ quan duy ý chí.

Thành tựu quan trọng nhất mà Liên Xô đạt được trong công cuộc khôi phục kinh tế sau Thế chiến 2: Hoàn thành kế hoạch 5 năm (46 – 50) trước thời hạn 9 tháng.

Thành tựu quan trọng nhất mà Liên Xô đạt được sau chiến tranh: Nửa đầu những năm 70 trở thành cường quốc công nghiệp đứng thứ hai thế giới (sau Mĩ).

Cuộc cách mạng xanh: Bắt nguồn từ Mexico.

Tên các chiến lược toàn cầu của các Tổng thống Mĩ thực hiện từ năm 1947 đến nay:

Truman – ngăn chặn

Eisenhower – trả đũa ồ ạt (lấp chỗ)

Kennedy – phản ứng linh hoạt

Nixon – ngăn đe thực tế

Bush (cha) – vượt lên ngăn chặn

Bill Clinton – cam kết mở rộng

Bush (con) – đánh đòn phủ đầu

Obama – xoay trục về châu Á

Các chiến lược chiến tranh thực dân mới ứng với các đời tổng thống Mĩ áp dụng ở miền Nam Việt Nam:

Chiến tranh đơn phương (1954 – 1960): Eisenhower

Chiến tranh đặc biệt (1961 – 1965): Kennedy & Johnson

Chiến tranh cục bộ (1965 – 1968): Nixon

Việt Nam hóa chiến tranh (1969 – 1975): Nixon, Ford

Di chứng của Chiến tranh lạnh: Nguy cơ bùng nổ cuộc xung đột do mâu thuẫn sắc tộc; tôn giáo; tranh chấp lãnh thổ

Trong bối cảnh Chiến tranh lạnh, nguyên tắc có ý nghĩa thực tế nhất: Chung sống hòa bình & nhất trí của 5 nước

Nguyên nhân chủ yếu giúp Mỹ đạt được thành tựu rực rỡ về KH – KT: Nhiều nhà khoa học sang Mĩ, nhiều phát minh khoa học được nghiên cứu và áp dụng thành công tại Mĩ

Mĩ trở thành trung tâm kinh tê – tài chính duy nhất của thế giới: Vào khoảng hai thập niên đầu sau Thế chiến 2 (những năm 50 => những năm 60 thế kỷ 20)

Nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến sự phát triển kinh tế Mĩ & Tây Âu:Áp dụng cách mạng KH – KT

Sự kiện 11/9/2001 (đặt nhân loại trước nguy cơ của chủ nghĩa khủng bố) cho thấy: Nước Mĩ cũng rất dễ bị tổn thương đồng thời buộc Mĩ phải có những điều chỉnh quan trọng trong chính sách đối nội – đối ngoại khi bước vào thế kỷ 20

Sự kiện mở ra kỷ nguyên chinh phục vũ trụ của loài người: Liên Xô phóng thành công tàu vũ trụ đưa Gagarin bay vòng quanh trái đất năm 1961

Sự kiện mở ra kỷ nguyên chinh phục không gian của loài người: Liên Xô phóng thành công vệ tinh nhân tạo đầu tiên năm 1957

Nhân tố chủ yếu tác động, chi phối các quan hệ quốc tế trong 4 thập kỷ nửa sau thế kỷ 20: Cục diện Chiến tranh lạnh

Đặc trưng cơ bản nhất (quan trọng nhất) của giai cấp công nhân Việt Nam: Vừa ra đời đã chịu ảnh hưởng của trào lưu cách mạng vô sản trên thế giới, đặc biệt là cách mạng tháng 10 Nga.

Giai cấp tư, tiểu tư ra đời; giai cấp địa chủ phong kiến & công nông (cũ); thực dân Pháp bỏ vốn đầu tư nhiều vào nông nghiệp: Cuộc khai thác thuộc địa 2 (sau Thế chiến II).

Dưới tác động của cuộc khai thác thuộc địa, giai cấp địa chủ / tư sản phân hóa thành:

Đại – Trung – Tiểu địa chủ / Dân tộc – Mại bản.

Nòng cốt lập ra Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên: Cộng sản đoàn.

Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên & Tân Việt Cách mạng Đảng: Đều thực hiện chủ trương vô sản hóa.

Người Cộng sản đầu tiên: Nguyễn Ái Quốc.

Công lao lớn nhất & đầu tiên của Nguyễn Ái Quốc; mở đường giải quyết tình trạng khủng hoảng về đường lối cứu nước đầu thế kỷ 20: Tìm ra con đường cứu nước đúng đắn cho dân tộc.

Mốc kết thúc hành trình tìm đường cứu nước của Nguyễn Ái Quốc: Đọc Sơ thảo Luận cương của Marx Lenin về vấn đề dân tộc & thuộc địa (7/1920)  → khẳng định cách mạng Việt Nam muốn thắng lợi phải đi theo con đường cách mạng vô sản.

Nguyên nhân chung dẫn đến sự phân hóa của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, sự chuyển hóa của Tân Việt Cách mạng Đảng: Sự thâm nhập & truyền bá rộng rãi của chủ nghĩa Marx – Lenin.

Sự ra đời của 3 tổ chức cộng sản (1929) phản ánh: Xu thế khách quan của cuộc vận động giải phóng dân tộc theo con đường cách mạng vô sản.

Phong trào dân chủ 1936 – 1939 kết thúc: Khi Thế chiến 2 bùng nổ.

Cuộc diễn tập lần 1 chuẩn bị cho Cách mạng tháng 8: Phong trào cách mạng 1930 – 1931.

Cuộc diễn tập lần 2 chuẩn bị cho Cách mạng tháng 8: Phong trào dân chủ 1936 – 1939.

Cuộc diễn tập lần 3 chuẩn bị cho Cách mạng tháng 8: Cao trào kháng Nhật cứu nước.

Cao trào kháng Nhật cứu nước & phong trào Đồng khởi: Là cuộc khởi nghĩa từng phần.

Hình thái của Cách mạng tháng 8: Đi từ khởi nghĩa từng phần đến tổng khởi nghĩa.

Lực lượng đóng vai trò nòng cốt chủ yếu nhất quyết định thắng lợi trong tổng khởi nghĩa tháng 8: Chính trị.

Hạn chế trong Luận cương của Trần Phú được khắc phục: Hội nghị lần 2 Ban chấp hành Trung ương (7/1936).

Hội nghị hoàn chỉnh chủ trương chuyển hướng chỉ đạo chiến lược cách mạng Việt Nam (1939 – 1945): Hội nghị lần 8 Ban chấp hành Trung ương (5/1941).

 Lần đầu đảng ta chủ trương thành lập “Chính phủ dân chủ cộng hòa”: Hội nghị Ban chấp hành Trung ương Đảng (11/1939).

Đặc điểm nổi bật của phong trào dân chủ 1936 – 1939: Mang tính quần chúng, quy mô lớn, hình thức phong phú.

Tổ chức mặt trận dân tộc đầu tiên của riêng Việt Nam: Mặt trận Việt Minh (5/1941).

Khó khăn lớn sau Cách mạng Tháng 8: Giặc ngoại xâm.

Tên gọi Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân nghĩa: Chính trị trọng hơn quân sự.

“BẮC ĐÀM NAM ĐÁNH”: Tình hình đất nước ta trước ngày 6/3/1946 khi Bác đàm phán với Tưởng còn Nam đánh Pháp.

Đường lối kháng chiến chống Pháp gồm các văn kiện: Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến; Chỉ thị toàn dân kháng chiến; Kháng chiến nhất định thắng lợi (đầy đủ, cụ thể nhất).

Các quyền dân tộc cơ bản: Độc lập, thống nhất chủ quyền & toàn vẹn lãnh thổ.

Nội dung có lợi thực tế cho ta trong Hiệp định Sơ bộ: Hai bên ngừng bắn ở Nam Bộ.

Bốn tỉnh giành chính quyền sớm nhất: Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam.

Kế hoạch “Đánh nhanh thắng nhanh” của Pháp bị phá sản hoàn toàn; chỉ thị “Phải phá tan cuộc tiến công mùa đông của Pháp”; chiến dịch phản công đầu tiên ta giành thắng lợi trong kháng chiến chống Pháp: Chiến dịch Việt Bắc thu đông năm 1947.

Chiến dịch ta giành quyền chủ động trên chiến trường chính Bắc Bộ; tiến công lớn đầu tiên của bộ đội chủ lực VN; tạo ra bước ngoặt cơ bản cho cuộc kháng chiến chống Pháp; phương châm “Đánh điểm – diệt viện”, “Vận động chiến”: Chiến dịch Biên giới năm 1950.

 Đại hội kháng chiến thắng lợi: Đại hội toàn quốc lần 2 của Đảng lao động (2/1951).

Tính chất xã hội nước ta trong những năm 45 – 54: Dân chủ nhân dân một phần thuộc địa & nửa phong kiến.

Khẩu hiệu “Người cày có ruộng”: Trở thành hiện thực giai đoạn 1954 –1956.

Bước ngoặt lớn của cách mạng miền Nam; làm phá sản hoàn toàn chiến lược Chiến tranh đơn phương của Mỹ; bước ngoặt của cách mạng miền Nam; đưa cách mạng miền Nam bước đầu chuyển sang giai đoạn “Chiến tranh cách mạng”; đội quân tóc dài ra đời: Phong trào Đồng khởi năm 1960.

Hạn chế lớn nhất của chiến lược Chiến tranh cục bộ của Mĩ ở miền Nam: Mâu thuẫn giữa mục đích chính trị của chiến tranh & biện pháp xâm lược.

Lực lượng quân đội chỉ xuất hiện trong Chiến tranh cục bộ & Việt Nam hóa chiến tranh: Quân đội Mỹ & chư hầu.

Bước ngoặt mới của cuộc kháng chiến chống Mĩ; chiến thắng tạo thời cơ thuận lợi để nhân dân ta tiến lên giải phóng hoàn toàn miền Nam; nhân dân Việt Nam căn bản hoàn thành nhiệm vụ “Đánh cho Mĩ cút”: Hiệp định Paris năm 1973.

Đặc điểm lớn & độc đáo nhất của cách mạng Việt Năm thời 54 – 75: Tiến hành đồng thời hai chiến lược cách mạng ở hai miền với hai chế độ chính trị khác nhau: Cách mạng XHCN ở Bắc & cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở Nam.

Nơi được Bác chọn làm căn cứ địa khi về nước: Cao Bằng.

Trọng tâm đổi mới Việt Nam và cải cách ở Trung Quốc: Lấy phát triển kinh tế làm trọng tâm.