BÀI 18: TUẦN HOÀN MÁU

Hệ tuần hoàn được cấu tạo chủ yếu bởi các bộ phận sau đây:

• Dịch tuần hoàn: máu hoặc hỗn hợp máu - dịch mô.    
• Tim: là một cái máy bơm hút và đẩy máu chảy trong mạch máu.    
• Hệ thống mạch máu: gồm hệ thống động mạch, hệ thống mao mạch và hệ thống tĩnh mạch.

Vận chuyển các chất từ bộ phận này đến bộ phận khác để đáp ứng cho các hoạt động sống của cơ thể.

Đại diện:

• Thân mềm (ốc sên, trai,…)
• Chân khớp (côn trùng, tôm,…)

Đặc điểm:

Máu được tim bơm vào động mạch

↓

Tràn vào khoang cơ thể (máu trộn lẫn với dịch mô tạo thành hỗn hợp máu - dịch mô)

↓

Máu tiếp xúc và trao đổi chất trực tiếp với các tế bào

↓

Theo tĩnh mạch trở về tim

* Áp lực thấp, tốc độ máu chậm.

Đại diện: mực ống, bạch tuộc, giun đốt và động vật có xương sống.

Đặc điểm:

• Máu được tim bơm lưu thông liên tục trong mạch kín, từ động mạch → mao mạch → tĩnh mạch → trở về tim.
• Máu trao đổi chất với tế bào qua thành mao mạch.
• Áp lực cao hoặc trung bình, tốc độ máu nhanh.

Phân loại: gồm

• Hệ tuần hoàn đơn (cá):

máu từ tim (tâm thất)

↓

động mạch mang (nghèo O₂, giàu CO₂)

↓

mao mạch mang (trao đổi khí: nhận O2, thải CO2)

↓

động mạch lưng (giàu O₂, nghèo CO₂)

↓

mao mạch (trao đổi với tế bào: nhận CO₂, đưa O₂)

↓

tĩnh mạch (nghèo O₂, giàu CO₂)

↓

về tim (tâm nhĩ).

• Hệ tuần hoàn kép (lưỡng cư, bò sát, chim, thú): gồm 1 vòng tuần hoàn nhỏ (đến phổi) và 1 vòng tuần hoàn lớn (đến các tế bào, cơ quan).

• Ở lưỡng cư (tim 3 ngăn) và bò sát (trừ cá sấu) (tim 4 ngăn nhưng vách ngăn tâm thất không hoàn toàn) có sự pha trộn máu giàu O₂ và máu giàu CO₂ ở tâm thất.