Bài 19. TẠO GIỐNG MỚI BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN VÀ CÔNG NGHỆ TẾ BÀO

Xử lí mẫu vật bằng tác nhân đột biến

↓

Chọn lọc các thể đột biến có kiểu hình mong muốn

↓

Tạo dòng thuần chủng.

Tạo ra nhiều chủng vi sinh vật (tạo chủng nấm Penicilium có hoạt tính penixilin tăng gấp 200 lần dạng ban đầu).

Giống cây trồng như lúa, đậu tương, …có nhiều đặc điểm quý;

Dâu tằm tam bội có năng suất lá cao,…

Nuôi cấy mô, TB → cây con.

=> Giúp nhân nhanh các giống cây quý hiếm → Tạo các cây trồng đồng nhất về kiểu gen.

Lai TB sinh dưỡng (xôma) hay dung hợp TB trần:

loại bỏ thành tế bào

↓

Cho các TB trần của 2 loài vào trong môi trường đặc biệt để chúng dung hợp với nhau

↓

Đưa TB lai vào môi trường nuôi cấy đặc biệt cho chúng phân chia và tái sinh thành cây lai khác loài

↓

Tạo ra giống mới mang đặc điểm của 2 loài.

Nuôi cấy hạt phấn hoặc noãn:

Tạo cây đơn bội (n), cũng đem lại nhiều lợi ích cho công tác tạo giống cây trồng.

Tế bào đơn bội (n) với các hóa chất đặc biệt → Các mô đơn bội (n) → Xử lí cônsixin tạo mô lưỡng bội (2n)

   ↓

Cây lưỡng bội hoàn chỉnh (2n): có kiểu gen đồng hợp tử về tất cả các gen

Nhân bản vô tính động vật: Nhân bản từ tế bào xôma, không cần có sự tham gia của nhân tế bào sinh dục, chỉ cần tế bào chất của noãn bào.

VD. Nhân bản vô tính cừu Đôly gồm các bước sau:

• • TÁCH tế bào tuyến vú của cừu cho nhân (1), nuôi trong phòng thí nghiệm.
  • TÁCH tế bào trứng của cừu khác (2), LOẠI BỎ NHÂN của tế bào này.
  • CHUYỂN nhân của tế bào tuyến vú vào tế bào trứng đã bỏ nhân.
  • NUÔI CẤY trên môi trường nhân tạo để trứng phát triển thành phôi.
  • CHUYỂN phôi vào tử cung của cừu mẹ (3) để nó mang thai.

=> Cừu con sinh ra có kiểu hình giống hệt kiểu hình của (1).

* ý nghĩa: Nhân bản được các giống vật nuôi quý hiếm, đặc biệt động vật biến đổi gen.

Cấy truyền phôi:

Lấy phôi từ động vật cho

↓

Tách phôi thành hai hay nhiều phần

↓

Phôi riêng biệt

↓

Cấy các phôi vào tử cung của các động vật nhận và sinh con

↓

Nhiều con có kiểu gen giống nhau, áp dụng đối với các loài động vật quý hiếm, sinh sản chậm.