Bài 15. Phong trào dân chủ 1936 – 1939

- Kinh tế: Thực dân Pháp tăng cường khai thác thuộc địa để bù đắp thiệt hại cho kinh tế của chính quốc.

• Nông nghiệp: chính sách tạo điều kiện cho tư bản chiếm đoạt ruộng đất của nông dân, 2/3 nông dân không có ruộng hoặc có ít ruộng. Đất nông nghiệp độc canh lúa. Ddồn điền chủ yếu trồng cao su, cà phê, chè, đay, gai, bông,...
• Trong công nghiệp: đẩy mạnh khai thác mỏ, sản lượng các ngành dệt, rượu, xi măng tăng, các ngành điện nước, cơ khí ít phát triển.
• Thương nghiệp: Pháp độc quyền mua bán thuốc phiện, rượu muối,... thu lại lợi nhuận cao.

=> Năm 1936 - 1939 kinh tế có sự phục hồi và phát triển tuy nhiên chỉ tập trung ở một số ngành phục vụ cho nhu cầu chiến tranh. 

- Xã hội: đời sống của các tầng lớp nhân dân vẫn cực khổ và có nhiều khó khăn (đặc biệt là giai cấp công - nông) do thất nghiệp, đói kém, nợ nần,...

- Tháng 7/1936, Hội nghị BCH Trung ương tại Thượng Hải - Trung Quốc đã đề ra đường lối, phương pháp đấu tranh trong thời kì mới. Hội nghị Trung ương các năm 1937, 1938 bổ sung và phát triển hội nghị Trung ương 1936.

- Nội dung:

• Nhiệm vụ chiến lược của cách mạng tư sản dân quyền Đông Dương là chống đế quốc và phong kiến.
• Nhiệm vụ trực tiếp trước mắt: chống phản động thuộc địa, chống phát xít, chống chiến tranh, đòi tự do, dân sinh, dân chủ, cơm áo, hòa bình.
• Phương pháp đấu tranh: kết hợp các hình thức công khai và bí mật, hợp pháp - bất hợp pháp.
• Tổ chức: chủ trương thành lập “Mặt trận Thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương” ► Mặt trận Thống nhất dân chủ Đông Dương, gọi tắt là Mặt trận dân chủ Đông Dương (3/1938).

a. Phong trào đấu tranh đòi tự do dân sinh dân chủ

- Phong trào Đông Dương đại hội:

• Đảng phát động tổ chức quần chúng họp thảo “dân nguyện” gửi đến phái đoàn Quốc hội Pháp đòi dân sinh dân chủ (8/1936).
• Phong trào tập hợp rộng rãi các tầng lớp nhân dân tham gia (Nông dân, công nhân, tiểu thương, học sinh sinh viên,...).

- Phong trào đón Gô Đa

• Đầu năm 1937, lợi dụng Gô Đa sang điều tra tình hình, Đảng tổ chức mít tinh đón rước biểu dương lực lượng, đòi dân sinh dân chủ.
• 1/5/1938, nhân ngày Quốc tế lao động diễn ra cuộc mít tinh tại khu đấu xảo Hà Nội.

b. Đấu tranh nghị trường

• Đảng vận động để đưa người của Mặt trận Dân chủ Đông Dương ứng cử vào các cuộc bầu cử, đồng thời thông qua báo chí để tuyên truyền, vận động cử tri bỏ phiếu cho những ứng cử viên này.
• Đảng chủ trương tham gia đấu tranh công khai trên nghị trường => mở rộng lực lượng của Mặt trận Dân chủ và vạch trần chính sách phản động của bọn thực dân và tay sai, bênh vực quyền lợi của nhân dân lao động.

c. Đấu tranh trên lĩnh vực báo chí

- Ý nghĩa

• Đây là một phong trào quần chúng rộng lớn do Đảng lãnh đạo. Phong trào buộc Pháp phải nhượng bộ một số yêu sách về dân sinh, dân chủ.
• Qua phong trào, quần chúng được giác ngộ về chính trị và tập hợp một lực lượng đông đảo trong mặt trận thống nhất.
• Một đội ngũ cán bộ cách mạng đông đảo được tập hợp và trưởng thành qua đấu tranh.

- Bài học kinh nghiệm

• Xây dựng mặt trận thống nhất.
• Tổ chức, lãnh đạo trong đấu tranh công khai - hợp pháp.
• Đấu tranh tư tưởng trong nội bộ Đảng với các Đảng phái chính trị phản động. Phong trào dân chủ 1936 - 1939 thực sự là một cuộc diễn tập lần thứ 2 chuẩn bị cho khởi nghĩa tháng Tám.