LÝ THUYẾT / LỊCH SỬ / PHẦN 1. LỊCH SỬ THẾ GIỚI HIỆN ĐẠI TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 2000 / CHƯƠNG V. QUAN HỆ QUỐC TẾ (1945 – 2000)

Bài 9. Quan hệ quốc tế trong và sau thời kì Chiến tranh lạnh

I. MÂU THUẪN ĐÔNG - TÂY VÀ SỰ KHỞI ĐẦU CỦA CHIẾN TRANH LẠNH

Sau CTTG II, quan hệ liên minh cùng chống phát xít của Mĩ và Liên Xô trong chiến tranh đã chuyển sang thế đối đầu.

Mâu thuẫn này bắt nguồn từ tham vọng và âm mưu làm bá chủ thế giới của Mỹ.

1947	Học thuyết Toruman được công bố khởi đầu chính sách chống Liên Xô, khởi đầu chiến tranh lạnh. => HẬU QUẢ: tạo sự đối lập về mục tiêu, chiến lược giữa Liên Xô và Mỹ.
8/1/1949	Liên Xô và các nước Đông Âu thành lập Hội đồng tương trợ kinh tế tạo ra sự phân chia đối lập về kinh tế, chính trị ở châu Âu.
4/1949	Mỹ thành lập khối quân sự NATO nhằm chống lại Liên Xô và các nước Đông Âu.
5/1955	Liên Xô và các nước Đông Âu thành lập khối Vacsava để phòng thủ.

► Sự ra đời của NATO và tổ chức hiệp ước VACSAVA đã đánh dấu sự xác lập của cục diện hai cực, hai phe. Chiến tranh lạnh đã bao trùm cả thế giới

KHÁI NIỆM: Chiến tranh lạnh là cuộc đối đầu căng thẳng giữa hai phe-phe tư bản chủ nghĩa do Mĩ cầm đầu và phe xã hội chủ nghĩa do Liên Xô làm trụ cột. Chiến tranh lạnh đã diễn ra hầu hết các lĩnh vực, từ chính trị, quân sự đến kinh tế, văn hóa-tư tưởng,... ngoại trừ xung đột trực tiếp bằng quân sự giữa hai siêu cường quốc.

II. XU THẾ HÒA HOÃN ĐÔNG - TÂY VÀ CHIẾN TRANH LẠNH CHẤM DỨT

1. XU THẾ HÒA HOÃN ĐÔNG - TÂY

Đầu thập niên 70, xu hướng hòa hoãn Đông - Tây đã xuất hiện.

9/11/1972, 2 nước Đức đã kí Hiệp định về những cơ sở của quan hệ 2 nước.

8/1975, 33 nước châu Âu, Mỹ, Canada đã kí Hiệp ước Henxinki - Hiệp ước an ninh và hợp tác châu Âu.

Từ đầu những năm 70, hai siêu cường Xô - Mỹ đã tiến hành những cuộc gặp gỡ cấp cao.

Định ước Henxinki năm 1975 đánh dấu sự chấm dứt tình trạng đối đầu giữa hai khối nước tư bản chủ nghĩa và xã hội chủ nghĩa ở Châu Âu.

12/1989, trong cuộc gặp không chính thức tại đảo Manta, Tổng Bí Thư Đảng Cộng Sản Liên Xô Goocbachop và tổng thống Mĩ Buso đã chính thức cùng tuyên bố chấm dứt Chiến tranh lạnh.

2. NGUYÊN NHÂN

Chiến tranh lạnh đã làm yếu sức mạnh của Liên Xô và Mỹ.

Tây Âu và Nhật Bản vươn lên trở thành đối thủ đáng gờm, thách thức Mỹ.

Liên Xô càng lâm vào khủng hoảng, trì trệ.

Kết thúc chiến tranh lạnh để hai nước ổn định và củng cố vị thế của mình.

III. THẾ GIỚI SAU CHIẾN TRANH

1989 - 1991, chế độ XHCN đã khủng hoảng và sụp đổ ở Liên Xô và Đông Âu, các liên minh kinh tế, quân sư của các nước XHCN giải thể.

Liên Xô tan vỡ - hệ thống thế giới của CNXH không còn tồn tại. Trật tự 2 cực của 2 siêu cường không còn, Mỹ là cực duy nhất còn lại.

Phạm vi ảnh hưởng của Liên Xô bị mất, phạm vi ảnh hưởng của Mỹ thu hẹp dần.

Xu thế phát triển của thế giới ngày nay:

- Trật tự thế giới được hình thành theo hướng “đa cực”.
- Các quốc gia điều chỉnh chiến lược phát triển, tập trung vào phát triển kinh tế.
- Mỹ ra sức thiết lập trật tự “một cực” bá chủ thế giới nhưng khó thực hiện.
- Hòa bình thế giới được củng cố, tuy nhiên nội chiến, xung đột vẫn diễn ra ở nhiều nơi.

Sang thế kỉ XXI, xu thế hòa bình, hợp tác quốc tế là xu thế chính trong quan hệ quốc tế.

Sự xuất hiện chủ nghĩa khủng bố, nhất là sự kiện 11/9/2001 đã tác động mạnh đến tình hình chính trị và quan hệ quốc tế.

Ngày nay, các quốc gia-dân tộc vừa đứng trước những thời cơ phát triển thuận lợi vừa phải đối mặt với những thách thức vô cùng gay gắt.